10 dingen waar nog een woord voor nodig is

1. De stille woede van vrouwen

‘Als jij nou eens even je mond houdt’, zegt meneer Blogacademie. Hij zet de gereedschapskist met een klap neer.

‘Je hoeft me niet te helpen. Dat helpen van jou maakt het alleen maar érger.’

Ik weet niet zeker of het woede is. Omdat je voelt dat mannen hun gezicht in de plooi houden, terwijl ze denken: daar heb je d’r weer. Het kan ook onmacht zijn.

Sylvia Witteman beschrijft het deze week in haar Volkskrant-column. Het lekt in de badkamer. Zowel haar man als haar zoon denken: daar heb je d’r weer.

Dat voelt ze. Hoe noem je dat gevoel nou in één woord?

2. Kinderen die groot zijn geworden

Op een dag herinner je je het stoepkrijt. Waar is dat eigenlijk gebleven? En die plakkerige handjes in je haar?

Waar is het kind dat ziek in slaap viel op je schoot, zijn warme wangetje leunend op je borst?

In Dinner at the Homesick Restaurant, van Anne Tyler, denkt Pearl op haar sterfbed :

It was funny, in her old age, to look back and see for how short her nest had not been empty. Relatively speaking, it was nothing – empty far longer than full. So much of herself had been invested in those children; who could believe how briefly they’d been with her?

Maar het gaat niet om het lege nest. Het gaat niet om de lege plekken aan de ontbijttafel. Het is ook geen nostalgie: het is veel erger.

Het gaat erom dat kinderen voorgoed vertrekken, emotioneel. En dat je daarna je hele leven die paar jaren mist, waarin ouders en kinderen elkaar volledig vertrouwen.

De verdwijnspijt. Om die periode. Hoe heet die?

3. Het op-het-puntje-van-je-stoel-moment

Ik schreef er vorige week iets over: hoe elke schrijver, elke filmer, elk spreker eerst de volledige aandacht van zijn publiek moet winnen. Vaak heb je daar een shock effect voor nodig.

Is daar geen woord voor? Voor dat wakker schudden?

Presentatietrainer Pauline le Rûtte kent het ook niet:

Maar Hollywood heeft er toch wel een term voor bedacht? Of anders Bertold Brecht?

4 Mensen die wel iets willen doen voor het klimaat, maar nú even niet

‘Jajaja. Ik weet écht wel dat we minder moeten vliegen. Maar hell, nu ben ik ein-de-lijk met pensioen. Dus nu wil ik naar Ijsland.’

‘Is goed. Ik regel wel even dat de Pine Island gletscher wacht met smelten tot jij terug bent.’

Hoe noemen we die mensen die eerst nog willen skieën? Zondvloedsurfers? Klimaatflexers?

5. Het helende effect van roddel

‘Zij gedraagt zich toch ook altijd…’
‘Hoe?’
‘Als een koningin. De koningin van de club. Terwijl, hallo, we kennen elkaar toch al jaren? We weten toch precies wat we aan elkaar hebben?’
‘Vind ik wel, ja.’
‘Vind jij ook niet dat ze zich iets aanmatigt?’
‘Hm.’
‘Alsof ze béter is?’
‘Misschien wel. Ze regelde de wijn ook meteen weer, vanavond.’
‘Dat bedoel ik.’
‘Gelukkig zijn jij en ik niet zo.’
‘Nee.’
‘Wij houden rekening met iedereen.’
‘Precies.’

Je afzetten tegen anderen helpt. Hoe zou dat helende effect van roddel heten?

6 Als iemand tegenvalt in het echt

Ik lees een bundel essays van de Amerikaanse writer’s writer Charles Baxter, een schrijver die zowel schrijft als theoretiseert over schrijven. Burning Down the House. Het is zo’n boek waarvan je op elke bladzij wel een keer uitroept: welja! Dat had ik altijd al willen bedenken!

Over verhalen die te weinig verrassen:

Familiarity [..] is a kind of power, the power to predict and the power to abstract. It replaces the pleasure of the unknown with the pleasures of security. It signals that our defences are in place and everything is running smoothly. It’s running smoothly because no one is learning anything.

Over waarom het merendeel van de korte verhalen tegenwoordig niet draait om actie, maar om een nieuw inzicht:

There’s something there having to do with class. A professional-managerial class believes that it needs insights so survive.

En hij is geestig:

In his entertainingly irascible way, Ruskin is doing his best to define a problem that is considerably larger than he is.

The one thing that can get a poet irritated and upset is the thought of anothers poet’s poems.

Ik heb het boek al twee keer herlezen. Ik leer steeds nieuwe dingen. Dus natuurlijk zoek ik hem op op youtube.

Hij valt me tegen.

Zijn intonatie, zijn manieren, zijn naar binnen gerichte blik, en zelfs zijn haar: hij lijkt in niets op wat ik me heb voorgesteld.

Een vreemd moment. Hetzelfde heb je soms als mensen een 20 jaar jongere avatar gebruiken.

Hoe noem je zo’n in real life-teleurstelling?

7 De onderlinge solidariteit van ouderen

Ze zijn 93, of 85. Maakt niet uit: ze zijn er nog. Ze leven met de dag, zolang het duurt.

Ze weten dat het enkel nog om vriendschap gaat. Als Jan overlijdt vragen ze of Joke voortaan komt bridgen. Als Carla uitbehandeld is, fietst Elly ’s maandags bij haar langs. En dinsdags Evelien.

Ze zorgen voor elkaar. Niks ingewikkelds, zonder grote woorden.

De nuchtere onderlinge solidariteit van ouderen. Hoe noemen we die?

8. Als je je niet meer gek laat maken, online

Als je geluk hebt komt het vroeg, maar komen doet het sowieso, het moment dat je denkt: het zal wel. Je kunt me wat, met je Insta-optimalisatie en je Facebook funnels.

Kan best, dat je 7 keer moet mailen voor een webinar en dat je méér verkoopt als je elke dag blogt.

Maar dit is mijn zaak. Mijn leven. Ik doe wat ik wil.

Het is een bevrijdend moment. Een coming of age, zeg maar. Je vertrouwt eindelijk op jezelf. En meestal gaat je zaak dan ook eindelijk lopen.

Het heeft alleen geen naam.

9. Een koud huis

‘Ik kwam thuis van familiebezoek aan de andere kant van de wereld’, zegt een vriend die gaat scheiden: ‘Het was er warm en gezellig. En toen kwam ik in een koud huis.’

Dat gevoel dat je niet meer welkom bent in je eigen leven. Dat je vrouw niet tegen je aan komt zitten op de bank, maar wegloopt.

Hoe noem je dat?

10. Waar stond het nou ook weer?

Dat heb je met electronisch lezen: je kunt niks terugvinden. Je wil iets van John Green citeren en je wéét dat je het gisteren nog gelezen hebt, in The Fault in Our Stars, op je iPad. Of nee, in de Kindle-editie van Paper Towns. Of was het in een review op Bol.com?

E-boeken werken snel. Je onderstreept terwijl je leest: je hoeft niet eens een uittreksel te maken.

Behalve als je iets wil onthouden. Dan moet je toch echt, met pen en papier, de grote lijn reconstrueren. En als ik dát doe weet ik nog maanden later: ik had dat citaat op een gele bladzij in een multomap geschreven, ergens rechtsbovenaan, met zwarte inkt.

‘Hoe komt dat toch’, mopper ik tegen meneer Blogacademie, ‘dat je tekst op papier veel makkelijker terugvindt?’

‘O, dat’, zegt hij. ‘Op papier is het belichaamde cognitie.’

Auto: photo credit: Instant Vantage Arguments in Motion via photopin (license)
Bejaarden: photo credit: Neil. Moralee Do you still love me ? via photopin (license)