Waarom ik mijn eigen man zo saai vind (en de overeenkomst tussen thrillers en chicklit)

Wat een vent. Hij heeft een opvouwbare tandenborstel. That’s it.
Geen huis.
Geen auto.
Geen baan.
Zelfs geen paspoort. Heeft ‘ie allemaal niet nodig.

Geen kleren. Hij koopt elke paar dagen nieuwe en gooit de oude weg – een briljant idee.
Geen vrouw. Hij pikt regelmatig iemand op, maar het wordt nooit wat. Hij moet alléén zijn.
Jack Reacher.

De man die in zijn eentje aanslagen op presidenten verijdelt. Die corrupte bestuurders ontmaskert. Die akelige misstanden in het Amerikaanse leger en de geheime dienst rechtzet. Van die misstanden waarvan we altijd al wel vermoedden dat ze er waren, en die er volgens de krant ook werkelijk blijken te zijn, maar die we gewoon niet willen geloven, en die er gelukkig ook niet echt toe doen, zolang Reacher er is.

Mag ik Jack zeggen?
Ik zeg Jack.

Ik ben echt best gelukkig met Hem Die Niet Genoemd Mag Worden

Ik bedoel: ik heb geen klagen. Maar laten we wel wezen. Hij is geen Jack.

Al die avonden dat ik op de rode bank in de woonkamer Nothing to Lose, Bad Luck and Trouble en One Shot lig te lezen erger ik me een beetje aan hoe gewoon hij eigenlijk is.

Hij heeft een baan. Een auto. En een normale tandenborstel.

Hij verwacht dat ik zijn kleren was.

Als hij de krant leest, knarst hij met zijn tanden. Soms maakt hij een bittere opmerking over de stand van zaken in de wereld. Hij komt, dat moet ik toegeven, verrassend snel tot de kern. Maar staat hij dan ook kordaat op om er iets aan te doen? Lift hij naar het Binnenhof om de grootste boeven persoonlijk uit te schakelen? Zet hij op zijn minst zijn geheime contacten in Brussel in?

Nee.
Hij Die Niet Genoemd Wil Worden zit vol loze praatjes.

Het spijt me, maar hij is geen man uit één stuk. Hij heeft wel idealen, maar hij staat er niet voor. Niet echt.

Was ik maar met Jack getrouwd

Of anders met Spenser. De privé-detective uit Boston. Oók een man die geen duimbreed wijkt als de rechtvaardigheid in het geding is.
Slim. Snel. Gevat. Sarcastisch met een twist – mooier kan het niet. En altijd, altijd gedreven door zijn eigen normen.

Zullen we het woord een keer gebruiken?

Authentiek.

Dat is ‘ie.

Vooruit: een leider. En dan wel in de meest actuele betekenis: een man die overloopt van innerlijk leiderschap. Jawel: een man die zijn eigen innerlijke man, zijn innerlijke vrouw, zijn innerlijke jongetje en zelfs zijn innerlijke meisje erkent. Spenser is dol op zijn vriendin, een psycho-analytica. Hij kookt voor haar.

Bovendien kan hij boksen en weet hij alles. Alles. Een hyper-intellectueel met humor én biceps – het hart onwrikbaar op de juiste plek.

Dat mis ik nou allemaal.

(NB. Nu ook op film:)

Het begon sluipend

Als tiener las ik enkel Literatuur. De grote Russen. De negentiende-eeuwse Britten. Céline. Joyce. Gerard Reve. Ik haalde mijn nuffige neusje op voor alles zonder grote L.

Tot ik op mijn zestiende 8 uur in een vliegtuig zou doorbrengen. Mijn moeder stopte op het laatste moment een pocket van Dick Francis in mijn tas: ‘Voor als je je verveelt.’

Ik keek haar wantrouwig aan, maar dat was achteraf gezien onterecht. Zodra ik begon te lezen, was ik verkocht.

Vreemd

hoe lang het daarna toch nog duurde. Hoezeer ik vast bleef houden aan mijn zelfopgelegde Geen-Literatuur-stigma.

Nog jarenlang zou ik mezelf alleen in vliegtuigen toestaan om thrillers te lezen. Op een saaie toer door Afrika sjouwde ik om beurten de vijf delen dagboeken van Virgina Woolf mee. Terwijl ik de eindscriptie voor mijn studie geschiedenis schreef ontspande ik me met de historische rechtbankverslagen uit Montaillou.

Waarom zat ik mezelf zo in de weg?

Natuurlijk, er waren verzachtende omstandigheden:

• Ik was jong
• Ik was naief. Ik geloofde bijvoorbeeld ook nog dat ik carrière wilde maken (wat dat nou ook weer was ben ik vergeten.) Ik was er heilig van overtuigd dat ik een gezinsleven zou krijgen zoals in de reclame. Met blozende kinderen, een vader die altijd paardje speelt en ikzelf die opeens fantastisch kon koken. Kerstdiners zelfs. (Ik schaam me er niet voor om die onnozelheid toe te geven, omdat ik sindsdien heb geleerd, na uitgebreid en jarenlang onderzoek in mijn persoonlijke en professionele omgeving, dat geen enkele vrouw die leugens doorziet vóór het te laat is.)
• En ik geloofde toen ook oprecht, mét de recensenten van de kwaliteitskranten die ik spelde, dat er een verschil was tussen Kunst en kunst en kleinkunst

Alleen met Kunst, had ik mijzelf wijsgemaakt, kon je je in het openbaar laten zien.

Mijn thrillergenot hield ik dus jarenlang geheim

Ik zorgde dat er nooit thrillers in het zicht stonden. Een stapeltje bibliotheekdetectives draaide ik met de rug naar de muur. Bovenop schikte ik een Shakespeare-biografie. Elk voorjaar kocht ik, met mijn capuchon op, de detective- en thrillergids van Vrij Nederland.

Dat zou duren tot ik, ergens in de vroege jaren 2000, aanzat bij een diner met allemaal geleerde vrouwen. Daar liet de toenmalige hoogleraar Geschiedenis van Boekhandel en Uitgeverij, Marika Keblusek, vallen dat ze elke dag een thriller las.

Ik verslikte me  in een doperwtje.

Elke dag.

Van de rest van de avond is mij niets bijgebleven

Ik zat voor de vorm het diner uit terwijl ik mezelf in gedachten voor mijn kop sloeg. Die dag nam ik een besluit: als Marika Keblusek dat mocht, mocht ik het ook.

Niet veel later realiseerde ik me dat mijn héle waardenstelsel over wat Goed Schrijven was niet deugde.

De best verkopende schrijvers van de wereld zijn thrillerschrijvers – naast de schrijfsters van chicklit. Hun schrijftechniek is eersteklas. Ze pakken je vanaf zin 1 bij de kladden en ze laten je niet meer los tot de allerlaatste woorden. Ze beheersen plot en karakterisering, het zijn storytellers pur sang. Ze kennen álle trucs van pakkend schrijven. Als je de kunst van copywriting érgens wil afkijken, moet je het daar doen.

Ik was tevreden.

Ik had eindelijk een volwassen leeshouding

Net als met televisie en film consumeerde ik een realistisch dieet van hoge en lage literatuur, afgewisseld met vakliteratuur en – min of meer – de krant.

Zo hou ik dat nu al een paar jaar in balans. Thrillergenot en Turgenjev.

Ik kijk nergens meer op neer. Behalve dan op chicklit. Er zijn grenzen.

Hoewel ik moet toegeven dat ik zelfs dáár uitzonderingen maak

Eind jaren 1980 stond in de bijlage van Vrij Nederland – toen nog het neusje van de zalm in de journalistiek – een artikel over een Britse damesromanschrijfster. Joanne Trollope. Eén van mijn zussen kwam er mee aanzetten – ik zal niet verklappen welke, want ze heeft een reputatie hoog te houden.

‘Kijk’, zei ze: ‘hier staat dat Trollope gelezen wordt in universitaire kringen. Dat vrouwelijke CEO’s haar in hun handtas hebben. Dat ze een heimelijk genoegen is van de Londense crême de la crême. Omdat ze over échte vrouwenlevens schrijft.’

We keken elkaar aan. Ze stond op en trok de kamerdeur dicht.

‘Heb jij haar al gelezen?’ fluisterde ik.
‘Nee’, zei ze zachtjes. ‘Maar zullen we er gewoon één proberen?’

Niemand wist dat wij haar lazen

Zelfs onze andere zussen niet.
Alleen wij.
Ze was ons geheim.

Totdat ik vorig jaar een abonnement nam op Storytel, waar je audioboeken kunt streamen. Tussen de Shakespeare-colleges door begon ik ook naar thrillers te luisteren. Tijdens het was opvouwen. Tijdens het wandelen.

En af en toe had ik zin in iets anders. Alle boeken van Trollope had ik al gelezen. Storytel raadde me als alternatieven steeds hetzelfde generieke rijtje titels aan – dat ze daarmee on-ge-lo-fe-lijk de kans missen om echt persoonlijke service te leveren laten we nu even buiten beschouwing.

Op een landerig moment besloot ik zo’n suggestie te proberen. Me Before You van Jojo Moyes.

Ik lachte hardop tijdens het luisteren.
Moyes is geestig. Héél geestig.

Het is een volstrekt ongeloofwaardig verhaal

over een verlamde business raider met een gouden hart en een meisje uit een Brits arbeidersgezin dat hem verzorgt. Ik verklap het plot niet. Maar tot op een derde van het boek had ik niet eens door dat het een liefdesverhaal was.

En na een paar dagen luisteren realiseerde ik me dat de suspense in zo’n boek net zo krachtig is als die in een thriller. Op een middag liep ik te luisteren in het bos en riep hardop: ‘Zég het dan, zég het dan gewoon.’

Het verschil is dat er geen misdaad in het spel is, maar liefde. En geen red herrings, maar een boel misverstanden, die we in het gewone leven direct zouden uitpraten. De hoofdpersoon is geen extreem daadkrachtige man, die zelden twijfelt, maar een twijfelende vrouw, die af en toe een daad stelt.

Humor

Waar de meeste thrillers het moeten hebben van een web aan bloedstollende verwikkelingen, die tot één uitkomst leidt, zijn de moderne romantische boeken humoristisch. De hoofdpersonen kunnen lachen om zichzelf. Onzekerheid is geoorloofd. En álle hoofd- en subkarakters maken een ontwikkeling door. Ook bij de beste chicklit-schrijfsters draait alles om het plot.

Omdat het liefdesverhalen zijn, is de uitkomst minder verrassend dan bij detectives. Ze gaan eerder vervelen. Net als bij thrillers geldt: hoe interessanter de setting en de karakters, hoe leuker ze zijn om te lezen.

Maar toch

Wie had dat ooit van mij kunnen denken?
Ik ga even mijn zus bellen.

Lees ook: Hoe schrijft Lee Child zijn bestsellers?
En: Hoe kom je aan een bestseller? (Of: wie wil er nou niet verkopen?)

PS

Nog een tip: Goodreads.com. Voor goed beredeneerde lezersrecensies. Je kunt je eigen boeken invoeren en na een tijdje krijg je vergelijkbare titels aanbevolen. Maar Goodreads is vooral nuttig om er de boeken die je wil lezen in op te slaan, en om te zien hoe anderen ze beoordelen. Je kunt er natuurlijk ook weer mensen volgen. Ik zet de aanbevolen titels uit de comments er in en beoordeel ze na lezing.