Schrijfblog: Hoe overdrijf je?

Kijk.
Je hebt overdrijven en overdrijven.

Ik heb het over literaire overdrijving. Om precies te zijn: die van Alexander McCall Smith.

They are a very great boon to mankind, dentists’, said Isabel. ‘And I’m not sure that we are grateful enough to them. I’m not sure that we even bother to thank them.’

 

She paused. Were there any statues of dentists? She thought not. And yet there should be. We have so many statues of generals and politicians and the like, who made wars and took life. And none of dentists who battled pain. It was all wrong.

 

(uit The Careful Use of Compliments)

Want van McCall Smith kunnen wij nog wat leren.

Wie is hij?

Luister naar een audiofragment van 47 seconden, uit dit lange interview:

De Schot McCall Smith was hoogleraar medische wetgeving. In 1998 publiceerde hij The #1 Ladies Detective Agency  dat een wereldwijde hit werd. Het was het begin van een nog steeds groeiende serie over de Botswanese Mma Ramotswe. Precious, voor intimi. En van nog drie andere series, die in Schotland spelen. Sinds 1998 schreef hij zo’n 50 boeken en van de Mma Ramotswe-serie alleen al verkocht hij er meer dan 20 miljoen.

De titels over Mma Ramotswe staan altijd in de verkeerde kast bij boekhandelaren die ze zelf niet lezen: bij de detectives. Maar McCall Smith gebruikt de zaken die ze oplost slechts als truc om aan een plot te komen. Verwacht dus geen suspense: het bijzondere aan Mma Ramotswe zijn haar gedachten. En haar gesprekken.

Maar eerlijk gezegd lijken alle gesprekken en alle gedachten van alle personages van McCall Smith op elkaar.

Het maakt geen donder uit

Ze blijven geestig.

Er is een boel over zijn boeken te zeggen – dat ze zo Engels zijn, dat ze zo gaan over de gewone man, die zijn geluk zoekt in de gewone dingen – maar dat doen we niet. We zijn alleen geïnteresseerd in hoe McCall Smith overdrijft.

Hij overdrijft elke keer geheel volgens de regels: in drie stappen

Stap 1: I wonder why he married her.
Stap 2: Do yo think that he asked her, or did she ask him?
Stap 3: May be she even ordered him to marry her.

Stap 1: I wonder what their bed is like.
Stap 2: With her taking up most of the space and leaving only a few inches for him.
Stap 3: May be he sleeps on the floor next to the bed.

En in het fragment over de tandartsen:

Stap 1: I’m not sure that we are grateful enough for dentists.
Stap 2: I’m not sure that we bother to thank them.
Stap 3: Were there any statues of dentists?

Overdrijving in drie stappen gaat dus zo:

Je neemt een gewone gedachte, die alle mensen weleens denken.

Stap 1: Die jongen praat een beetje saai.

Dan bedenk je een lichtelijk overdreven gevolg:

Stap 2: Zijn vrienden kunnen hun gedachten er niet bij houden als hij iets zegt.

En tenslotte voer je de gevolgen door tot in het absurde:

Stap 3: Op familiefeestjes valt zijn hele familie in slaap als hij zijn mond open doet.

McCall Smith denkt altijd zo

Je hoort het al aan het korte stukje interview.

En zelfs als hij serieus is, kan hij zichzelf niet inhouden.

Hier spreekt Isabel Dalhousie, maar eigenlijk hijzelf, over zijn manier van denken:

The trouble with Grace, she thought, was that she is so literal. But that was the trouble with most people when it came down to it. There were very few who enjoyed flights of fancy. And to have that sort of mind – one that enjoyed dry wit and understood the absurd – left one in a shrinking minority.

 

(uit The Careful Use of Compliments)

Stap 1: She is too literal.
Stap 2: Few people enjoy flights of fancy.
Stap 3: I am in a shrinking minority.

Perfect.