De meest gemaakte fout van beginnende schrijvers (met voorbeelden)

Deze week vroeg Wouter van Wingerden op Mastodon: wat is de meest gemaakte fout bij schrijven?

Volledig willen zijn, antwoordde ik.

(Eerst dacht ik jaloers: wie is die Wouter van Wingerden? Hij zit pas drie dagen op Mastodon en hij heeft nú al 500 volgers.

Toen zag ik dat de taalkundige er op Twitter – the bird app, in Mastodon-lingo – meer dan 5000 heeft, en begreep ik dat hij er zich juist eenzaam moet voelen.)

Maar terug naar schrijven: eigenlijk is het ondoenlijk om één ding te noemen. Beginnende schrijvers doen vanalles verkeerd, omdat ze nog niet geleerd hebben dat ze niet schrijven voor zichzelf, maar voor hun lezer.

Ze nemen een aanloopje, ze schrijven al hun losse invallen op, ze vergeten waar ze het ook alweer over wilden hebben, ze gebruiken te veel woorden, hun teksten staan stikvol bijvoeglijke naamwoorden – waarmee ze hun eigen oordeel samenvatten, in plaats van de lezer de kans te geven om zijn fantasie aan het werk te zetten – om van uitroeptekens nog maar niet te spreken. Enzovoorts.

Maar toch: de meest gemaakte fout bij schrijven is volledig willen zijn

Ik geef een voorbeeld.

In een blog over mijn moeder schrijf ik:

Over mijn zoon

‘Je zit er veel teveel bovenop. Dáár komt het van.’

Dat is een uitspraak van haar, over mijn manier van opvoeden.

Nou gaat dat blog over vanalles. Over hoe zij en ik met elkaar omgingen, over hoe haar vader weer met háár omging, over die hele generatie die niet knuffelde en die nooit complimenten gaf. En die als het lastig werd, riep:

• Je bent toch niet van suikergoed?
• Je hebt toch een Hollandse tong in je mond?
• Als je geen zin hebt, moet je zin máken
• Je mag heen lópen, en terug met de benenwagen

Kortom: ze werden zelf ook op hun achtste pardoes in hun eentje op de trein naar Delft gezet. Vanwege die Hollandse tong. En in de Hongerwinter moesten ze 80 kilometer lopen om tabak voor meel te ruilen, op één boterham, en onder de bombardementen door.

Dat zeg ik allemaal niet in dat blog. Ik schrijf:

Haar vader

Als de bel gaat, wijst hij één van de zeven kinderen aan. Die moet in zijn koffie roeren tot hij terugkomt.

Daaruit kun je als lezer afleiden hoe ze opgroeide. Je vermoedt zelfs dat ze katholiek was, met al die kinderen. Je hebt Het zwijgen van Maria Zachea gelezen, toch?

Die hele uitleg over de Hollandse tong heb je niet nodig. Dat weet je al.

Te veel uitleggen is saai

Mijn moeders opmerking: Je zit er ook veel te dicht bovenop is er net zo één.

Het is zo’n typisch Nederlandse uitdrukking, waarmee ze allerlei dingen tegelijk aanroert:

• dat er een probleem is met een kind
• kritiek op mijn manier van opvoeden
• een oordeel over wat een kind in algemene zin nodig heeft (ruimte, wat dat ook moge inhouden)
• sowieso: een dooddoener, in plaats van naar mij te luisteren, of mee te denken

Ik neem het haar niet kwalijk. Ik snap waar ze vandaan kwam. Iedereen deed zijn best.

Maar waar het om gaat is: je kunt kort zijn. Volledig zijn is saai.

Ga maar na.

Als je met een vriendin in het café zit, wil ze dan dat jij volledig bent?

‘Hee Karin, heb jij die schoenen nog gekocht dinsdag?’

‘Nou, dat is een heel verhaal. Ik was het wel van plan, maar toen ik eenmaal bij de winkel aankwam bleek ik mijn portomonee vergeten. Dat is zo stom, omdat je tegenwoordig altijd je pinpas in je mobieltje hebt denk je er gewoon niet meer aan om die mee te nemen. En ik had mijn pinpas er juist uitgehaald. Dus ja, ik moest terug naar huis. En tegen de tijd dat ik daar was begin ik te denken: hallo, Karin, je hebt al 23 paar schoenen. Is het nou echt nodig om deze ook te kopen? Ik bedoel: we moeten allemaal ons steentje bijdragen aan het milieu, toch? Zeker nou het gas zo duur is. Dus uiteindelijk heb ik het hele weekend lopen twijfelen, je kent dat wel, eigenlijk wil je ze hebben maar je mag niet van jezelf, en dus zoek je naar een smoes, en…’

Ze ziet je aankomen

Dus waarom schrijf je wel álle ins en outs van je fietsvakantie in je blog?

Het kan jouw lezer echt niet schelen dat de bedden in Hotel de la Gare vol zaten met vlooien, of dat de Liga proteïnerepen niet te vreten waren.

Je lezer wil alleen maar weten hoeveel colletjes er zitten in La Route des Grandes Alpes, en of een kind van 12 hem aankan.

Dus ja

De meest gemaakte fout bij schrijven is: volledig zijn, terwijl je lezer om bondigheid vraagt.

Je lezer vermoeien met details die in jouw geheugen zitten, maar die niemand wat kunnen schelen.

Je doet het niet aan de keukentafel, dus waarom dan wel op papier?

Maar uitleggen heeft niet zo veel zin

Zoals dat gaat met schrijven: het snappen is niet genoeg. Je moet het oefenen.

En nog eens.

En nog eens.

Het lijkt goddomme wel een echt vak.

PS Echt, het kan bijna altijd korter. Wedden?

👉 Zet een tekst in de comments, en ik kort hem in. Je Twitterbio. Je Linkedinprofiel. Je aboutpage-blurb. (Alleen zaterdag, max 1 alinea).

---

PS2 Off topic: Nu Elon Musk Twitter om zeep helpt, en nu de beveiliging en de moderatie daar in rap tempo verdwijnen: Mastodon is inderdaad een alternatief. Ik ben er sinds twee weken, en het is een enorme opluchting. Geen reclame. Geen algoritme. Je volgt wie je zelf wil. Bovendien is de sfeer er geweldig: iedereen helpt elkaar. Open source en romantisch anarchisme: wat wil je nog meer? (NB in juli 2023 heb ik mijn Mastodonaccount verwijderd. Te veel een bubbel van gelijkgestemden. Jammer.)

Voor een snelle handleiding: lees de introductie van Frank Meeuwsen.