Over online marketing en introversie (en een beetje Susan Cain)

‘Ik word ziek van online marketing’, zei ik.
‘Ga je daarover bloggen?’ vroeg T.
‘Nee,’ zei ik, ‘dat kan toch niet? Ik verdien er mijn brood mee.’
‘Ja’, zei T. ‘Ik ook.’

We zwegen. Ik hoorde een merel zingen door haar telefoon.

‘Maar als je me nou écht vraagt waar ik me druk over maak,’ zei ik, ‘dan is het dat. Over mensen die hun site vol zetten met Facebookpixels. Over het gebrek aan respect voor privacy. Over de hypocrisie.’
‘Hm’, zei T.
‘Ik zie mijn eigen vrienden op Twitter: ze tweeten de hele dag door dingen die ze speciaal daarvoor hebben opgesnord. Alléén maar om tussendoor hun eigen site te kunnen promoten.’
‘Clickbait ook nog’, zei T.

‘Ja. Zo houden we elkaar lekker bezig. Daar kan ik niet meer tegen. Ik neem het ze persóónlijk kwalijk. Maar moet je nagaan: een paar jaar geleden deed ik het zelf ook nog zo.’
‘Alles verandert’, zei T.
‘En weet je waar ik ook niet tegen kan? Als mijn vrienden hun zakelijke leven achteraf herschrijven als een succesverhaal. Ik wéét dat ze liegen.’

Een overdreven gevoel voor eerlijkheid

Mensen die een overprikkeld zenuwstelsel hebben (introverten) hebben vaak ook een overdreven sterk gevoel voor eerlijkheid, zegt Susan Cain. Deze week las ik haar beroemde boek Quiet: The Power of Introverts In A World That Can’t Stop Talking, uit 2012.

Ik las het omdat we in de laatste Blogpro cursus een discussie voerden over introversie. Bijna alle deelnemers aan de cursus zijn introvert. Niet raar: schrijvers gaan schrijven omdat ze zich dan lekker kunnen terugtrekken in hun werkkamer. Omdat ze zelf willen bepalen hoeveel prikkels ze binnenkrijgen. Omdat schrijven ze beter afgaat dan praten.

Cain stelt dat extraversie tegenwoordig een dwingende sociale norm is. Het begon allemaal rond de tijd van salesgoeroe Dale Carnegie (1888-1955): bescheidenheid was geen kwaliteit meer in de geïndustrialiseerde samenleving. Carnegie leerde zakenlieden om zich beter te presenteren en om goed uit hun woorden te komen.

Inmiddels zijn we zo ver dat we übercommerciële workshops van mensen als Tony Robbins bewonderen omdat we oprecht geloven dat ze hun verkoopvaardigheden inzetten tot nut van óns. The myth of charismatic leadership, noemt Cain het.

Terwijl ik Quiet las logeerden we bij vrienden, in het buitenland. Ze hadden een vol programma voor ons gemaakt: we reden langs monumenten en opgravingen en natuurparken. Allemaal even mooi, maar na een tijdje kon ik alleen nog denken: wanneer mag ik ophouden met luisteren? Wanneer mag ik naar mijn eigen kamer? Waarom vraagt niemand of ik het wel aan kan?

Ondanks alle opgedane zelfkennis van de laatste 58 jaar voelde ik me onaardig en ondankbaar.

Quiet illustreerde dus precies dat misverstand tussen introverte en extraverte mensen. Toch las ik het met wantrouwen. Waarom haalt Cain déze wetenschappers aan, en geen andere? Zoekt ze de onderzoeken niet bij de theorie die ze wil onderbouwen? Heeft ze het nou eigenlijk over introversie of over autisme? En als je weet dat je aangeboren arousal niveau bepaalt hoeveel prikkels je aan kunt, dan heb je de kern van het boek toch eigenlijk al te pakken?

Volgens Xandra Van Hooff (psychologie van hoogsensitiviteit) gaat het boek eigenlijk over HSP of hooggevoeligheid.

Daar heeft ze misschien wel gelijk in. Maar de term hooggevoeligheid kunnen we beter kunnen vervangen door: overgevoeligheid, of prikkelgevoeligheid. Schrap dat hoog, dat is misleidend. Net als al die omzwevende theorieën in boeken over HSP én van Cain: dat introverte of prikkelgevoelige mensen creatiever zijn, en bedachtzamer, empathischer en enzovoort. 

Ik geloof er niks van. Ik geloof sowieso niet dat brede diagnoses nuttig zijn. Je kunt beter kenmerken beschrijven dan totaalbeelden. Introversie is ook maar een containerbegrip.

Pas je je aan, of niet?

Maar tussen alle losse theorieën kwam ik in Quiet wel een nieuwe verklaring tegen voor mijn overdreven ergernis over hoe anderen zich gedragen als verkoper: Self-monitoring.

Self-monitoring is een psychologische term voor de mate waarin mensen hun eigen gedrag kunnen observeren en bijsturen. Mensen die hoog scoren op self-monitoring tests kunnen zich beter aanpassen aan hun omgeving dan mensen die laag scoren. Susan Cain citeert een test van psycholoog M. Snyder uit 1974. Je kunt hem hier online doen. Dit is de verkorte versie uit het boek:

Zelf scoor ik op bijna alles nee in de eerste set, en op bijna alles ja in de tweede. En ja, slechte aanpassers (ja’s in groep 2) vinden groep 1 pragmatisch en on-ideologisch. Andersom vinden de plooibare self-monitors (ja’s in groep 1) groep 2 idioot rigide en sociaal onhandig.

Ze hebben allebei groot gelijk.

Of er een verband is tussen self-monitoring en introversie weet ik niet.

Maar als je introvert bent én een slechte self-monitor zit er niks anders op dan schrijver worden.