Jongeren lopen soms vast.

Een depressie. Een paar ongewone ideeën. Het heet al gauw een psychose. En vóór je het weet rol je de geestelijke gezondheidszorg (ggz) in en heb je een enge diagnose. ‘Schizofrenie’ bijvoorbeeld.

En als jij of een van je geliefden de ggz in rolt, kom je in een totaal andere wereld. Niemand wijst je de weg.

Terwijl je juist wel wegwijs moet worden. Snel. Anders neemt iedereen om je heen de beslissingen voor jou.

En die beslissingen zijn van levensbelang

De ene instelling houdt er ook nog eens totaal andere ideeën op na dan de andere. Over de schizofrenie prognose verschillen de meningen heftig. En vaak is je diagnose onterecht. Schizofrenie bestaat helemaal niet. Psychosegevoeligheid is een veel betere term.

De volgende interviews over herstel na een psychose heb ik in 2015 gemaakt als voorlichting voor mensen met een nieuwe diagnose (‘schizofrenie’, depressie, bipolair en nog zowat) en voor hun omgeving. Ze geven antwoord op alle vragen die ik, als ouder-van, zelf niet op tijd beantwoord kreeg.

De interviews staan ook op Psychosenet.nl, maar daar zijn ze moeilijk te vinden en ze staan niet in een logische samenhang. Op Psychosenet vind je wel een enorme berg aanvullende informatie. Daar is ook een spreekuur, en een lijst met herstel-instellingen (zoek op clubs die werken met ervaringsdeskundigen). Zodat je weet waar je het beste terecht kunt.

Ben je depressief? Eenzaam? Verward? Bekijk de video’s en zoek hulp via Psychosenet.nl. Niet zomaar ergens.

Je kunt meestal gewoon herstellen.

In 2 min:

(2 min.) 13 jaar lang had Bram allerlei diagnoses, waaronder ‘schizofrenie’, en véél medicatie. Nu: helemaal niks meer.

‘Rustig aan? Dat gaan we niet doen’ (volledige versie)

(40 min.) Bram zat op de Hotelschool toen hij vastliep. ‘Je zult het voortaan rustig aan moeten doen’, zei zijn psychiater. Maar dat was Bram niet van plan. Inmiddels is hij manager in de ggz.

‘Na een bosbrand ontstaat vruchtbare grond’

(12 min.) Jerry had een goede baan bij een bank. Maar ‘onder de douche kreeg ik een paniekaanval. En toen begon mijn hoofd te razen. Dat was dus een psychose. Weken later zei ik tegen mijn moeder: ik heb het gevoel dat er een bosbrand in me heeft gewoed. Al het groen is weg. Mijn moeder zei: na een bosbrand ontstaat vruchtbare grond.’

‘Ze zei: promoveren? Die hoop moet je laten varen’

(14 min.) ‘Ik vertelde de verpleegkundige dat ik wilde promoveren. O nee, zei ze. Die hoop moet je laten varen.’ Maar Guiselaine trekt haar eigen plan. Ze heeft een eigen bedrijf en ze reist de wereld rond.

‘Mijn stem is er alleen nog als ik een schop onder mijn kont nodig heb’

(14 min.) Als kind al hoorde Michel stemmen. Rond zijn pubertijd begonnen ze hem uit te schelden. Hij schold terug, maar dat hielp niet. Een psychiater leerde hem dat zijn stemmen beeldspraak gebruiken. En dat ze eigenlijk wilden dat hij beter voor zichzelf op kwam. Toen hij dat eenmaal doorhad, verdwenen ze.

‘Als ik hier nog één dag langer blijf, word ik gek’

(11 min.) Angèle kreeg het als student. Een psychose. Ze werd opgenomen. ‘Ik ben daar zelf weer opgestapt. Ik dacht: als ik hier nog één dag langer blijf, dan word ik gek.’ Na een psychose ben je onzeker, zegt Angèle: ‘Dus je gaat pillen slikken, of je gaat onder je niveau zitten.’ Ze leidde een normaal leven. Pas onlangs durfde ze voor haar verleden uit te komen.

‘Gezonde reactie op een ongezonde situatie’

(35 min.) ‘Achteraf begrijp ik dat mijn depressies eigenlijk hele gezonde reacties op ongezonde situaties waren.’ Nanette had sinds haar 16e terugkerende depressies. Pas de laatste keer pakte ze haar herstel grondig aan. Imiddels is ze WRAP-docent.  Ze is mantelzorger voor haar broer, die psychoses heeft.

‘Onnodig pessimistische schizofrenie prognose’

(10 min.) Psychiater Jim van Os: Ik denk dat de héle vroege fase cruciaal is. Dus als je binnenkomt met psychotische klachten, moet je te horen krijgen van iemand: luister, je bent gevoelig voor psychose. Onder stress kun je blijkbaar psychose ontwikkelen. Nou, dat is iets dat heel vaak voor komt, in de bevolking. Je bent niet de enige. En er ís iets aan te doen.

‘Schaamte en angst kun je overwinnen. In kleine stapjes’

(6 min.) ‘Een jonge een meubelmaker zegt: ik durf niet naar de Praxis, want daar lachen ze me uit. Dan zeg ik: laten we dat gewoon gaan proberen.’ Na een opname schamen mensen zich. Ze durven geen vrienden meer te maken of relaties aan te gaan. ‘Die angsten kun je overwinnen. Samen met iemand die je vertrouwt.’ Psycholoog Kim Helmus.

Eenzaamheid: ‘Je denkt dat je de enige bent’

(7 min.) ‘Een opname. Daar had je niet op gerekend. En een diagnose. En dan slaat de eenzaamheid toe. Je bent uit het systeem gedonderd. Je hebt het gevoel dat je niet meer mee kunt, met andere mensen van jouw leeftijd. Maar je kunt terugkomen.’ Rokus Loopik, herstelcoach.

‘Stemmen zijn een aanwijzing voor waar het probleem zit’

(13 min.) ‘Mensen gaan vaak stemmen horen nadat ze iets overweldigends hebben meegemaakt.’ De stemmen hebben een functie. Wat doet een goede hulpverlener? ‘Over de stemmen praten. Wat willen die vertellen?’ Psychiater Dirk Corstens.

Wat hebben ze met elkaar te maken? Manie – depressie – psychose

(13 min.) ‘Bij depressie is er eigenlijk van alles te weinig: je hebt nergens zin in, je ziet het niet meer zitten, je hebt geen energie. Bij manie is er van alles te veel. Je doet veel, je voelt je fantastisch, je bent niet af te remmen. En dat je niet meer te corrigeren bent, dát noemen we eigenlijk een psychose. Een diepe depressie is óók een psychose, zegt psychiater Ralph Kupka.

‘Hoe praat je met iemand die zegt dat hij dood wil?’

(10 min.) ‘Zelfmoordgedachten zijn normaal bij depressie. En het kan mensen erg opluchten om er over te praten.’ Psychiater Ralph Kupka.

‘Sla gewoon je arm om iemand heen’

(14 min.) ‘Mensen voelen zich sneller op hun gemak als ze tegenover iemand zitten die herkent wat zij meemaken. Een ervaringdeskundige. Sneller dan bij een hulpverlener.’ Daarvan moeten er meer komen, zegt herstelcoach Rokus Loopik. En hulpverleners moeten gewoon een arm om iemand heen durven slaan.

‘Je moet geluk hebben met je hulpverlener’

(12 min.) ‘Hulpverleners die familieleden hebben met psychische kwetsbaarheid, zijn minder oordelend zijn in hun werk.’ Psycholoog Kim Helmus over waarom patiënten de jonge stagiar-verpleegkunde vaak het aardigst vinden.

Een gesloten afdeling, wat doen ze daar?

(11 min.) Het zou normaal moeten zijn: dat degene die wordt opgenomen, zijn familie en de behandelaars allemaal rond de tafel gaan zitten. Direct bij opname. En dan samen afspraken maken. Psychiater Laura van Goor wil dat dat gaat gebeuren.

Gedwongen opname: ‘Je moet altijd naast iemand blijven staan’

(12 min.) ‘Een opname is ontzéttend ingrijpend. Voor de patiënt. Voor de omgeving. Voor iedereen. Als je dan ook nog eens tegen je zin in wordt opgenomen – dat valt niet mee.  Het is belangrijk dat er continu mensen bereikbaar blijven die naast je blijven staan, en die met je in gesprek blijven.’ Psychiater Laura van Goor.

 

Antipsychotica: ‘Geef niet te veel’

(16 min.) ‘Antipsychotica geven is niet het énige dat je kunt doen om psychotische verschijnselen te verminderen. Als je in een prettigere omgeving komt of de stress neemt af, of je leert bepaalde dingen anders te interpreteren, dan wordt de psychose ook minder. Je moet zoeken naar de juiste balans’ zegt psychiater Lieuwe de Haan. ‘En zo laag mogelijk doseren.’

‘Sommige dingen werken, die moeten we gebruiken’

(3 min.) Psychiater Rogier Hoenders: ‘Fastfood eten en ook te weinig groente, fruit, noten en zaden eten, dat correleert heel sterk met het optreden van angst en depressie. Er moet meer studie komen, maar het geeft wel hoop dat we met voeding wat méér kunnen doen dan dat we tot nu toe dachten.’

‘Seksuele bijwerkingen en bewegingsstoornissen zorgelijk’

(6 min.) ‘We hebben lang gedacht dat de nieuwe antipsychotica geen bijwerkingen gaven, maar dat is niet waar. Bovendien hebben we de laatste jaren vooral gelet op de bijwerking in de stofwisseling. Maar bewegingsstoornissen en seksuele bijwerkingen zijn ook een zorgpunt.’ Psychiater-onderzoeker Roberto Bakker.

‘Over cannabis is nog veel onduidelijk’

(9 min.) ‘Vroeg gebruik – voor je zestiende – en langdurig gebruik is af te raden. Als je uit een familie komt waar meer gevoeligheid is voor psychose.’ Psychiater Bart Rutten doet onderzoek naar de relatie tussen cannabis en psychose.

‘Pas op met antipsychotica bij niet-Westerlingen’

(6 min.) Medicijnen die artsen in Nederland standaard voorschrijven voor psychische aandoeningen werken bij niet-westerlingen vaak anders. Soms ingrijpend anders. Veel artsen zijn zich niet bewist van dat probleem. Psychiater en antropoloog Mario Braakman.

‘Helpt cognitieve gedragstherapie bij ‘schizofrenie’?’

(16 min.) ‘Iemand die een psychose doormaakt verliest zijn zelfvertrouwen. Hij  gaat slechter functioneren. Ook door eventuele medicatie. Met therapie kun je goed helpen. Vroeger dachten we:  die achteruitgang hoort bij de ziekte. Nu weten we: dat klopt niet. Het zijn géén ‘negatieve symptomen’, zegt psycholoog-onderzoeker David van den Berg.
Lees een transcriptie hier

‘Intrusies: aan die heftige beelden die uit het niets opduiken kun je iets doen’

(6 min) ‘Voor mij is een psychose uiteindelijk dat je vreemde intrusieve ervaringen hebt, die je vervolgens gaat proberen te verklaren. Die intrusieve ervaringen, dat kan in je lijf zijn, dat kunnen stemmen zijn, dat kan een beeld zijn. Maar je schrikt je natuurlijk het leplazarus.’ Therapie kan erg helpen, zegt psycholoog-onderzoeker David van den Berg.

‘Sterke relatie trauma en ‘schizofrenie’: therapie helpt’

(13 min) ‘We dachten lang dat psychose vooral genetisch moest zijn. Er is ook daarom heel lang geen onderzoek gedaan naar omgevingsfactoren, zoals traumatisering in de kindertijd. De afgelopen tien jaar gebeurt dat meer. En nu blijkt dat trauma één van belangrijkste voorspellers is van psychose.’ Psycholoog David van den Berg.

Makkelijker praten over psychische problemen

(8 min.) ‘Ik maakte gesprekken mee met hulpverleners, en ik zag steeds weer dat de mensen die hulp niet snapten. Dat is natuurlijk zonde.’ Transcultureel systeemtherapeut Mehmet Yucel bedacht een simpele en effectieve blokkendoos-methode om makkelijker te praten over psychische problemen.

 

IPS: na een psychose meteen aan het werk of een opleiding herstelt sneller

(18 min.) Jongeren willen na een opname gewoon terug naar school of aan het werk en dat gaan we dan meteen ook doen. En dan zie je dat ze stabiliseren. En ze herstellen ze in de werksetting. En soms is het best wel moeilijk hoor, het lukt niet in één keer. Maar dan zie je dat het in de loop van de tijd afneemt en dat het gewoon goed gaat. Dat mensen carrière gaan maken, meer uren kunnen werken of hun school afmaken en daarna ook weer door kunnen. Debby Kamstra, Vroege Interventie bij Psychose (VIP)-team van Mentrum, Amsterdam

‘De eerste vraag is: wat wil jij?’

(26 min.) ‘We kijken niet alleen naar beperkingen en wat er fout gaat, maar ook naar wat er goed gaat en hoe je dat kan vergroten. Dus: het bio-psycho-sociale model, uitgebreid met zingeving en betekenisgeving.’
– Pardon? Het lijkt mij toch vanzelfsprekend dat een psychiater met een patiënt over zingeving praat?
‘Dat zou je denken. Maar door tijdsdruk en productiedruk en administratieve druk worden we gedwongen om vooral symptomen te verminderen, zo snel mogelijk. Vaak met medicatie en cognitieve gedragstherapie. Maar we moeten breed blijven kijken en breed blijven werken.’ Integrale psychiatrie volgens psychiater Roger Hoenders.

Finse gespreksmethode lost ‘schizofrenie’ op

(14 min.) ‘Iemand loopt vast, en dat is vaak de aanleiding voor een psychose. Dat is het uitgangspunt van Open Dialogue. Een psychose gaat over relaties tussen mensen en onmacht. Therapeuten die werken volgens deze methode zetten de naaste omgeving en de patiënt samen om de tafel en probeert, met hulp van de hele groep, te begrijpen wat er aan de hand is. Iedereen voelt zich begrepen en gesteund.’ Psychiater Dirk Corstens. (Zie ook de andere bronnen over Open Dialogue, onderaan deze pagina)

Psychose en ‘schizofrenie’ in andere culturen

(13 min.)‘Wij, artsen in Nederland, hebben oogkleppen op. We kijken alleen maar naar symptomen. We menen dat de combinatie van symptomen bepaalt of iemand ziek is of gezond. Maar we moeten veel breder kijken. We moeten kijken of iemand functioneert, of niet’ zegt psychiater en antropoloog Mario Braakman.

Een interview met Rokus Loopik over hulpverleners en ouders:

Een e-book met Rokus Loopik over wat herstel nou eigenlijk is. Download het hier.

Bekijk ook deze buitenlandse filmpjes over herstellen van ernstige psychiatrische aandoeningen:

Open Dialogue methode uit Finland: 85% herstel meteen na eerste psychose door liefdevolle, anti-autoritaire, systeemgerichte aanpak.

Klik hier voor het artikel op de website van The Independent.
Klik hier om een pdf van het artikel te downloaden.

Healing homes: recovery from psychosis without medication
Complete documentary film. An in-depth exploration of the Family Care Foundation, one of the best psychosis-oriented programs in the world, a Swedish organization which places people failed by traditional psychiatry in families, many of whom are farm families, as a start to a whole new life. Interviews with clinicians, clients, and host families.
Maker: Daniel Mackler, 2011.

Dr. Gabor Maté on the Myth of Normal in Psychological Disorders. He explains how mental distress and pathology exists in a continuum and are largely a result of a materialist culture that rigidly ‘idealize individuality and ignores emotional needs,’ prioritizing objects over people and well being. Interview by Crazywise.

Laura Delano. ‘Recovering from Psychiatry– How I Grieved Fourteen Years Lost to Psychiatry, and Reclaimed My Life’

Al mijn blogs over psychiatrie, een kind verliezen, en wat je moet weten over de ggz. Lees ze als je iemand kent die zich ernstig uit het dagelijks leven terugtrekt.