Schrijftraining geven, hoe is dat – als introvert?

‘Blog eens over schrijftraining geven’, zegt een cursist.
‘Eh..’ zeg ik.
‘Over cursisten die alles beter weten. Over mensen die zich maar blijven verontschuldigen. Over mannen die verliefd op je worden.’
Ik lach. ‘Dat gebeurt nooit.’

De cursist is zelf een schrijftrainer. En een stuk jonger dan ik. Ik hoop dat ze veel verliefde cursisten heeft.

Maar ik moet denken aan de columns van schrijftrainer Nicolien Mizee, achterop NRC. Die schreef over grappige voorvallen in haar lessen. Ik lees haar altijd met kromme tenen:

‘Kees, zo komen we er niet. Dit is geen literatuur.’ Bron.

‘…En bij mij gaat alles online‘, zeg ik. We schrijven alleen maar. In een forum. Nou ja, soms een korte Zoom. Maar niks geen leslokaaltjes met pauzes en slechte koffie.

Het is een smoes. Want waarom wil de bakker niet reflecteren op zijn brood?

Nou?

Eerst even dit. Vroeger gaf ik ook les in zaaltjes. Maar in journalistiek schrijven. Niet in fictie. Dus ik heb nog nooit tegen iemand gezegd: ‘Dit is geen literatuur.’

Wel: ‘Wat wil je nou eigenlijk zeggen?’
Of: ‘De helft kan eruit.’

Net zo stellig als Mizee.

Maar wie denkt een schrijfdocent wel niet dat ze is? Dáárom kan ik niet tegen die columns.

En bovendien: gebeurt er soms niks als je van gedachten wisselt over teksten in een forum?

Jawel.

Er gebeurt een heleboel. Het is verbluffend hoe goed iedereen tussen de regels leest.

Ik schrijf: ‘De opdracht was: één alinea. Dit zijn er 5. Ik kijk alleen de eerste na.’
De cursist: ‘Misschien kun je even aangeven uit hoeveel woorden een alinea voor jou bestaat?’

En iedereen houdt zijn adem in.

Maar dat hoor ik pas na de cursus.

Ooit had ik een ontevreden cursist die me actief ondermijnde. Onder de teksten van andere cursisten sprak ze mijn suggesties tegen. Ze troostte ze als ik naar haar smaak te hardvochtig was. Telefoongesprekken hielpen niet.

Pas na afloop, privé, hoorde ik dat de anderen zich ook groen en geel hadden geërgerd. Maar ze wilden zich er niet mee bemoeien.

Tijdens de cursus zwijgt iedereen. Ze wachten tot ik ingrijp.

Een online schrijftraining geven lijkt dus erg op een training in een zaaltje, qua rolverdeling

De docent stelt de kaders vast, geeft de informatie, en levert commentaar op het huiswerk.

De cursisten lezen met iedereen mee, en helpen elkaar soms met suggesties. Sommige cursisten zijn zo goed, dat ze me ongevraagd werk uit handen nemen. ‘X heeft helemaal gelijk’, schrijf ik dan: ‘ik zou al haar opmerkingen gebruiken.’

De rolverdeling in een lessituatie is kunstmatig. Een trainer weet of kan sommige dingen beter dan zijn trainee, maar omgekeerd geldt hetzelfde. Sommige cursisten zijn jou zelfs de baas in je éígen vak. Of anders wel in hoe elegant ze hun kritiek verpakken. Of in hoe goed ze anderen steunen.

Is het moeilijker om online les te geven dan in een zaaltje?

In mijn geval is het makkelijker. Omdat het mij energie kost om in een groep te zijn. Je hebt ook mensen die ziek worden van thuiswerken, die moeten vooral live lesgeven.

Maar omdat de lessen en de opdrachten online staan, kan ik ’s ochtends meteen beginnen met stukken bespreken. Achter mijn bureau. In stilte.

En ik kan net zo lang nadenken over een reactie als ik nodig heb. Ik kan nog iets opzoeken, voor ik reageer. Ik ben minder impulsief dan in een zaal. Ik heb geen stress over laptops die niet werken, of over haperende digiboards. Er is niks anders dan een simpele tekst. In letters.

Focus.

Ik werk het beste als ik alles onder controle heb

Niet alleen mijn reactietijd, maar ook wat er gebeurt in het leerproces.

Vanochtend las ik een fantastisch stuk van Tessa Schlesinger, op Medium. Het gaat over het verschil tussen lekkere boeken en literatuur. In dat stuk schrijft ze ook:

I recently joined a short-story writing course. The idea was that at the end of 10 weeks, one would have a short story.
 

Now, if I were to teach you to write a short story, there are all sorts of things I would teach you. I would teach how to write conversation, how to end your chapter so that the reader reads on, how to describe a character without being boring, and so on and so forth. However, in every writing course I have ever attended — on three continents — the procedure is the same. The instructor/professor gives you a prompt, and then the student writes something involving that prompt, and then everybody applauds and reads each other and gives input. There are variations, but that’s about it.

Indeed.

Hopeloos.

Ik geloof dat bijna iedereen snel beter kan leren schrijven met gerichte oefeningen, die de cursisten een paar keer herhalen, om het in de vingers te krijgen.

Praktische technieken oefenen. En nog en keer, en nog een keer, juist als het níet lukt. Tot je er helemaal je buik vol van hebt.

En dán begin je te leren.

Dat kan niet in een zaaltje, waar je maar eens per week huiswerk inlevert.

Ik ben niet de meest empathische docent

Zoals een cursist uit de zorg ooit zei: Kitty zit meer op de inhoud dan op de betrekking.

Dus ik waarschuw iedereen ruim vóór de cursus dat ik hoge eisen stel. Dat ik vooral op de tekst let. Dat ik niet van ego’s hou. En dat ik pas complimenten ga geven als ik echt tevreden ben.

In een volgend leven wil ik dat anders doen. Dan ga ik schrijftraining geven waar iedereen gelukkig van wordt. Feelings first.

Maar nu nog even niet.

Het allermoeilijkst vind ik het

om in te schatten hoeveel ik van iemand kan vragen. Daar is vooraf geen peil op te trekken. Iemand die overspannen is geweest, en met wie ik me voorneem voorzichtig om te gaan, knapt juist op in het forum. Een mannetjesputter wiens oma tijdens de cursus overlijdt, moet twee weken vrij nemen.

En soms hoor je na afloop van een cursus opeens van een deelnemer dat hij halverwege een kind kreeg. Niks van gemerkt.

Ik vermoed ook dat de cursisten elkaar beïnvloeden. Bijna niemand haakt halverwege af.

De inspanning van de cursisten ontroert mij elke keer, al zal ik dat niet hardop zeggen

Dat vind ik klef.

En als ouwe rot ben ik daar weer jaloers op, op hun creatieve energie.

Daarom lukt het me ook om 8 weken lang elke dag hun werk te bespreken. Zo eerlijk als ik kan. Omdat ze er net zo veel energie in steken als ik.

Als het uit balans is, ga ik zelf ook minder doen.

Na afloop denk ik elke keer: damn, ik ga ze missen

En ik denk ook: binnenkort ga ik met pensioen. Nooit meer aan marketing doen. Yihaa.

Maar dan denk ik: wie ben ik, als ik geen schrijfles geef? Behalve teksten uit elkaar peuteren kan ik haast niks. Dus ik ga nog maar even door.